Araştırma: Avrupa'nın Küçük Balıkları

          Avrupa futbolu deyince İngiltere, İspanya, Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda gibi ülkelerin ligleri akla geliyor; doğal olarak da bahisçilerin en gözde ligleri. Eski Dünya'nın garp köşesi elbette bu ülkelerden ibaret değil, bu kıtada yarı profesyonel düzeyde futbolun oynandığı ülkeler de söz konusu.Avrupa'nın büyük liglerinde top koşturan futbolcular deniz-kum-kumsal üçlemesiyle yaz tatillerinin tadını çıkarırken; yarı profesyonel düzeyli ülkelerin futbolcuları Avrupa kupası müsabakalarına çıkıp tur mücadelesi bile veriyor; belki de karpuz kabuğunun denize düşüp düşmemesi onları pek etkilemiyor. Yukarıda sözünü ettiğimiz ülkelerin lig organizasyonlarını hemen hemen hepimiz biliyoruz. Peki ya Avrupa futbolunda en zayıf halkalar olarak tabir edilen ülkelerin organizasyonlarını hiç merak ettiniz mi? Lafı dolandırmayayım ve bu zayıf halkalardan size söz edeyim.

SAN MARİNO

          İtalya'nın ortasındaki bu küçük ülkeyi milli takımından ötürü tanısak da bir dönem TRT'de Riziko'yu sunan Serhat Hacıpaşalıoğlu, "I Didn't Know" şarkısıyla bu ülke adına son Eurovision'da yarışmıştı. Ayrıca 1981-2006 yılları arasında Formula 1'e evsahipliği de yapmış bir ülke. Futbol federasyonlarının kuruluşu 1931'i bulsa da FIFA ve UEFA'ya üye olmaları taa 1988'i buluyor. Ülkedeki takım sayısı 15 ve tek lig var; o da A ve B grubu olarak ikiye ayrılmış. Normal sezonda her takım kendi grubundaki takımlarla ikişer, diğer grubun takımlarıyla birer kez oynuyor. İlk üçe giren toplam 6 takım tek ayaklı play-off'a kalıyor; lider olmanın avantajı ilk turu bay geçmek. Ülkedeki kupa organizasyonu "Copa Titano" adı altında yine bu 15 takımla oynanıyor ve takımlar 4 gruba bölünüyor; çift devreli lig usulü oynanan maçlar sonucu grubunda ilk ikiye kalanlar çeyrek finale yükseliyor; çeyrek finalden itibaren takımlar birbirleriyle tek maç eleme usulü karşılaşıyor. Geçen sezon Tre Penne lig şampiyonluğunu, La Fiorita da Copa Titano'yu aldı.

ANDORRA

          İspanya ve Fransa arasına sıkışmış küçük bir prenslik olan bu kara parçası 1994'de futbol federasyonunu kurup 1996'da da FIFA ve UEFA üyesi oldu. 1. ve 2.Lig var olduğu bu ülkede 1.Lig'de 8, 2.Lig'de 10 takım var. 1.Lig'de normal sezon çift devreli lig usulü oynandıktan sonra ilk 4 takım şampiyonluk için play-off, son 4 de düşmemek için play-out oynuyor.

          Ligde son 2 sezondur FC Santa Coloma şampiyonluk ipini göğüslüyor. Ülkenin 2.Ligi'ne bakacak olursak 1.Lig'de mücadele bazı takımların B takımları bu ligde de mücadele ediyor. Şampiyon olan 1.Lig'e terfi ederken, lig ikincisi de 1.Lig play-out'unu sondan ikinci sırada tamamlayanla baraj müsabakası oynuyor. Ülkedeki kupa organizasyonu "Copa Constitució" olarak adlandırlıyor. Kupaya katılan takım sayısı 12-16 olarak değişiyor. Son kupa beyi de UE Santa Coloma.

CEBELİTARIK

          Gezegenin en eski futbol federasyonlarından birine sahip olsalar da (kuruluş:1895) 24 Mayıs 2013'te UEFA'ya, 13 Mayıs 2016'da da FIFA'ya üye olabilmişler. Her ne kadar Avrupa ve Afrika arasında köprü görevi görse de İngiltere'nin Avrupa'daki tek sömürgesi olması nedeniyle İngiliz ve İspanyol hükümetleri arasında siyasi sorunlara neden oluyor. Bu küçük ülkede de 2 lig var. En üst kademe Premier League olarak adlandırılıyor ve Lincoln Red Imps, 2003'ten beri lig şampiyonluklarına ambargo koymuş durumda. 2.Lig'de ise 12 takım mücadele ediyor. Ülkedeki kupa organizasyonu "Rock Cup" diye adlandırılıp 22 takımla oynanıyor ve Lincoln Red Imps fırtınası burada da esmekte: Son 3 sezondur bu kupayı da alıyorlar.

          Cebelitarık takımları Avrupa kupalarında ilk kez 2014'ün yaz ayında boy göstermeye başladı; fakat Lincoln Red Imps ve Europa FC ilk turda rakiplerine teslim oldu. 2015 yazında Lincoln Red Imps, Şampiyonlar Ligi 1.Ön Eleme Turu'nda FC Santa Coloma'yı 0-0'ın rövaşında deplasmanda 2-1 yenip bir sonraki turda Danimarka şampiyonu FC Midtjylland'a teslim olsalar da tarih onları “Cebelitark'ın Avrupa Kupalarında tur atlayan ilk takımı” olarak yazacaktı. Bu sezon başında ilk turda Estonya şampiyonu Flora Talinn'i eleyen Kırmızı Şeytanlar, bir sonraki turun ilk maçında Celtic'i 1-0 yenerek tüm Avrupa'yı da şok etti. Gerçi İskoçya'dan 3-0'lık yenilgiyle dönüp bu sezon için Avrupa defterini kapatsalar da ülke futbolu adına tarih yazmayı sürdürüyorlar. Ülkenin Avrupa'daki diğer temsilcisi FC Europa ise bu sezon UEFA Avrupa Ligi'nin 1.ön elemesinde Ermenistan'ın Pyunik takımını eleyip bir sonraki turda İsveç'in AIK Solna takımına teslim oldu.

MALTA

          İngilizce'yi öğrenmeyi ucuza kapaklamak isteyenler için ideal bir ülke olan Malta'da 4 lig bulunuyor: Premier Lig, 1.Lig, 2.Lig ve 3.Lig. Futbol federasyonlarının kuruluşu 1900'e dayansa da  1959-1960 yılları arasında FIFA ve UEFA'ya üye oldular.

          Premier Lig'de 12 takım ilk önce çift devreli lig usulü karşılaşıyor ve aldıkları puanlar yarıya bölünerek bu sefer tek devre usulü birbirleriyle oynuyor. Son 2 basamak demek lige elveda demek. Sondan üçüncü de 1.Lig üçüncüsüyle tek ayaklı baraj mücadelesine girişiyor. İngiltere'nin eski sömürgelerinden biri olmanın izleri futbola da yansımış olacak ki en üst lige Premier Lig denmesinin yanı sıra ülkenin kupa organizasyonuna da “FA Trophy” deniyor. 65 takımın mücadele ettiği FA Trophy'de müsabakalar tek ayak üstünden oynanıyor.
Ligde şampiyonluk ipini geçtiğimiz sezon başkent ekibi Valletta FC göğüsledi. FA Trophy'i de Balzan aldı. Bu sezonki Avrupa karnelerine göz atacak olursak; ülkenin Şampiyonlar Ligi'ndeki tek temsilcisi Valletta FC, ilk turda Faröe ekibi B36 Torshavn'ı eleyip ikinci turda Kızılyıldız'a elendi. Kupa beyi Balzan ise UEFA Avrupa Ligi 1.turunda 2-0'ın rövaşında Neftçi Bakü'yü deplasmanda 2-1 yense de turu geçemedi. Geçen sezon West Ham United karşısında tarih yazmanın eşiğinden dönen Birkirkara ise Siroki Brijeg (Bosna Hersek) ve Heart (İskoçya)'ı geçse de Fenerbahçe'nin son 32 turundaki rakibi Krasnodar'a karşı direnemedi. Hibernians ise Slovakya'nın Spartak Trnava takımına her iki maçta da 3-0 kaybedip daha ilk turdan Avrupa serüvenine noktayı koydu.

FARÖE ADALARI

          Koyunlarıyla meşhur, 50.000 nüfuslu buzullarla kaplı bu küçük adada 4 lig bulunuyor: Effodeildin, 1.deild, 2.deild ve 3.deild. En üst lig Effodeildin'de 10 takım mücadele ediyor ve lig 3 devre oynanıyor. Lig şampiyonundan sonra gelen 2 takım ve kupa şampiyonu da eklenince toplamda 4 takım Avrupa biletini alıyor.
Lig genel olarak Mart-Ekim arası oynanıyor.

          Geçen sene B36 Torshavn ipi göğüsleyen ekip oldu. Ülkedeki kupa organizasyonu “Løgmanssteypið”  adlandırılıyor ve 18 takım mücadele ediyor. Yarı final hariç diğer turlar tek ayak. Geçen senenin kupa beyi Vikingur Gøta idi. koyunlar diyarının bu sezonki Avrupa serüvenlerine bakacak olursak, tüm temsilcileri (B36 Torshavn, HB, Vikingur Gøta ve NSI Runavik) takvimler 7 Temmuz'u gösterdiğinde beyaz bayrağı hemencecik çekiveriyordu; üstelik Euro 2016'da final maçı henüz oynanmamıştı. Ligde bu sezon  5-6 Mart 2016'da başlayıp 22 Ekim 2016'da bitti ve Vikingur Gøta, başkent Torshavn'ın egemenliğine son verirken; KI Klaksvik ise Løgmanssteypið'ı alan ekip oldu. Gelecek sene bu küçük ülkeyi Şampiyonlar Ligi'nde Vikingur Gøta; UEFA'da da KI Klaksvik, NSI Runavik ve B36 Torshavn temsil edecek.

GALLER

          Modern futbolun beşiği İngiltere ile aynı coğrafyayı paylaşan İrlanda, Galler ve İskoçya liginin neden Avrupa'nın en vasat liglerine sahip oluşunu inanın ben de çözemiyorum.

          Ejderhalar ülkesi Galler, dünyanın en eski üçüncü futbol federasyonuna sahip; ancak UEFA kulüpler düzeyinde 54 ülke arasında (Kosova da dahil olursa 55 olacak) 50.sırada. Üstelik lig sistemleri 11 ligden oluşuyor. En üst kademe olan Premier League'de 12 takım 22 haftalık maratonun sonunda play-off ve play-out diye ikiye ayrılıyor ve play-off ve play-out'a kalanlar kendi içerisinde çift devre lig usulü karşılaşıyor. Ülkenin kupa organizasyonunun adı “Welsh Cup” ve yaklaşık 200 takımla oynanıyor. Geçen sene TNS hem lig hem de kupayı kimseye kaptırmadı; Bala Town, Llandudno ve CQ Nomads ise UEFA biletini aldı. Bala Town ve Llandudno henüz ilk turda İki İsveç temsilcisi AIK Solna ve Göteborg karşısında varlık gösteremeden teslim bayrağını çekti; yalnızca Nomads, ilk turda Norveç'in Stabek takımını elese de bir sonraki turda Sırbistan'ın Vojvodina'sına iki maçta da yenilip eleniverdi. Şampiyonlar Ligi'nde mücadele eden TNS ise ilk turda San Marino şampiyonu Tre Penne'yi rahat elese de 0-0'ın rövaşında  APOEL'e deplasmanda 3-0 yenilip Avrupa'ya veda etti.

LİTVANYA

          3,2 milyonluk nüfusa sahip bu küçük Baltık ülkesi aslında basketbolla yatıp basketbolla kalkan bir ülke. Basketbol milli takımlarının ölüsünün bile Eurobasket'te final oynayabildiğini anlatmama gerek yok sanırım. Bu küçük ülkenin futbolda 3 kademeli ligi var: A Lyga, 1 Lyga ve 2 Lyga. Piramidin son basamağındaki 2 Lyga da Doğu, Batı ve Güney diye 3 gruba ayrılıyor.

          Zalgiris Vilnius geçen sezonu çifte kupayla tamamlarken; Trakai, Atlantis ve Marijampole UEFA'ya katılma hakkı elde etti. Şampiyonlar Ligi'ne 2.ön elemeden katılan Vilnus, 0-0'ın rövaşında Marin Anicic'in son dakika golüyle Astana'ya 2-1 kaybedip Avrupa serüvenine Kazakistan'da nokta koymak zorunda kaldı. UEFA'ya bilet alanlar ise henüz ilk turda Midtjylland, Nõmme Kalju ve HJK Helsinki'ye elendiler. Bir tek Trakai'yi Estonya temsilcisi Nõmme Kalju'yu kendi sahasında 2-1 yenebildi. Yalnızca 8 takımın yer aldığı A Lyga'da normal sezon 2 Mart 2016'da başlayıp 16 Ekim 2016'da son buldu. Daha sonra 6 takım tek devreli play-off oynadı. Takımlar play-off'a normal sezon puanlarıyla başladı. Play-off'a en yakın rakibi Trakai'den 8 puan önde başlayan Zalgiris Vilnius, 30 Ekim'de şampiyonluğunu ilan ediverdi. Ayrıca yeşil-beyazlılar 25 Eylül'deki kupa finalide Marijampole'yi 2-0 yenip Litvanya Kupası'nı da kimseler bırakmadı. Kısaca Litvanya futbolunda bu sene de aynı senaryo geçerli oldu ve ülkeyi gelecek sene Avrupa'da aynı takımlar temsil edecek.

KUZEY İRLANDA

          Bu şirin ada ülkesinin futbol lig sistemi 7 kademeden oluşuyor. Piramidin en tepesi Premiership olarak adlandırılıyor ve 12 takım normal sezonda 3 devre usulü karşılaşıp play-off ve play-out diye ikiye bölünüyor. Puanlar play-off ve play-out'a da taşınıyor. Ülkede Crusaders (Türkçesi Haçlılar) son iki sezondur şampiyonluğu kaptırmadı. 129 takımın iştirak ettiği Irish Cup'ı da Glenovan FC kazandı. Cliftonville ve Linfiel de UEFA'ya katılan diğer ekipler kervanına katıldı. Bu 3 takımdan Cliftonville tur atlayan tek takım olsa da 2.ön elemede AEK Larnaca'ya elenmekten kurtulamadı. Bu ada ülkesinin Şampiyonlar Ligi'ndeki tek temsilcisi Crusaders ise 2.ön elemede eşleştiği Kopenhag'a her iki maçta da yenilip (3-0 ve 6-0) Avrupa'ya mendil salladı.

LÜKSEMBURG

          Kişi başına düşen ulusal gelir sıralamasında Dünya birincisi bu küçük ülkede futbol piramidi 5 katmandan oluşuyor: Division Nationale, Promotion D'Honneur, 1.Division, 2.Division ve 3.Division.
En üst lig olan Division Nationale'de 14 takım çift devreli lig usulü karşlaşıyor; yalnızca 12.sıradaki takım, Promotion D'Honneur üçüncüsüyle baraj maçı yapıyor; son iki sıra bir alt lige düşüyor. Lüksemburg Kupası ise tek ayak üzerinden oynanıyor ve 104 takımlı oynanan son organizasyonda F91 Dudelange kupayı hava kaldırıp sezonu da “duble” yaparak tamamladı. 2000'den bu yana ligde resmen F91 Dudelange egemenliği söz konusu. Ülke futboluna F91 Dudelange, Fola Esch, Jeunesse Esch ve Differdange 03 yön veriyor; zaten Lüksemburg'un Avrupa kontenjanını da geçen sene bu takımlar parsellemişti. UEFA'da yer alan Fola ,Jeunesse ve Differdange ilk turda Britanya temsilcilerine elenseler de ezilmemişler. Ülkenin Şampiyonlar Ligi'nde bayrağını dalgalandıran tek takımı F91 ise Azerbaycan ekibi Karabağ'a 2-0 ve 1-1 ile eleniverdi. Avrupa serüvenlerindeki tüm deplasman maçlarını kaybeden Lüksemburg ekipleri için tek teselli, kendi sahalarında bileklerinin bükülmemesi olmuştur sanırım.

ERMENİSTAN

          Şark komşumuzda yalnızca iki adet lig mevcut: Premier Lig ve 1.Lig. 1.Lig zaten Premier Lig'in PAF Ligi gibi bir şey. Ermenistan'da bu sezona kadar küme düşme yoktu; geçen sezon 8 olan takım sayısı bu sene 6'ya inmesine karşın küme düşme uygulaması da yürürlüğe girdi; 4 devreli lig de 6 devreli oluverdi. Hem Premier Lig'de hem de 1.Lig'de şampiyon tacını Alashkert taktı. Kupa ise ligi 6.sırada tamamlayan Banants'a gitti. Shirak ve Pyunik, Banants ile birlikte UEFA vizesi aldı. Alashkert Şampiyonlar Ligi ilk turunda Andorra temsilcisi FC Santa Coloma'yı 0-0 ve 3-0 ile elese de bir sonraki turda Dinamo Tiflis'e 1-1 ve 2-0'lık sonuçlarla elendi. UEFA'da ise Banants, Omonia'ya; Pyunik de Cebelitarık ekibi Europa FC'ye elendi. İlk turda Gürcistan temsilcisi Dilo Gori'yi penaltılarla eleyen Shirak, bir sonraki turda Slovakya'nın Spartak Trnava takımına 1-1 ve 2-0 ile elendi.

Hazırlayan: Erkan ADAY