Nostalji: Göztepe Efsanesi Halil Kiraz

       “Göztepe’nin simgesi olan şu tepenin eteklerinde doğup büyüdüm. Biraz ileride, deniz tarafında Halk Bankası vardı. Orada kasap dükkânımız vardı seneler boyunca. Orada kiracıydık, sonra yolun karşı tarafında dükkân aldık. Yani ben doğduğum gün Göztepeliydim.”

       Orhan Berent’le birlikte Güzelyalı’da, caddeye bakan evinde Halil Kiraz’la karşılıklı oturuyoruz.  O muazzam Göztepe takımının üyelerinden biri olan Halil Kiraz’la, herkesin bildiği adıyla “Bombacı Halil” ile sohbet ediyoruz. Sohbetimize eski fotoğraflar, onun ve Göztepe’nin başarılarını manşete taşıyan gazeteler eşlik ediyor.

       1944 senesinde Göztepe semtinde dünyaya gelen Halil Kiraz, Göztepe takımında nasıl futbol oynamaya başladığını şöyle anlatıyor: “Tepenin oralarda tarla gibi bir sahamız vardı. Arkadaşlarla orada maç yapardık, ben de golcüydüm. Bir gün baktık Göztepe takımı sezon açılışı için Susuzdede’ye dua etmeye geldi. Ben de onların arkasına takıldım, tarlaya kadar gittim. Karşılıklı maç yapacaklardı, bir kişi eksik kaldı. Bana, ‘Sarı, kalecilik yapar mısın?’ diye seslendiler. ‘Yaparım,’ dedim. Halbuki kalecilikle alakam yok benim. ‘Yok ben santrfor oynarım,’ diyebilir misin? Geçtim kaleye. Onlar da bana çok sert şut çekmediler. Oraya, buraya zıpladım. ‘Sarı senden çok iyi kaleci olur, yarın idmana gel, Abbas Göçmen hocayı gör, seni genç takımla idmana çıkarır,’ dediler. O gece heyecandan sabaha kadar uyuyamadım. Ertesi gün gittim idmana, sahada ufak tefek bir adam vardı. ‘Burada Abbas Göçmen varmış,’ dedim. ‘Ne yapacaksın onu?’ dedi. ‘Onu arıyorum,’ dedim. ‘O benim kerata,’ diye karşılık verdi. ‘Halil sen misin?’ diye sordu. Ben evet deyince, ‘İyi, hadi geç bakalım kaleye,’ dedi. Çift kaleden evvel ısınmak için şut atıyorlardı. Ben uçuyorum, bazılarını tutamıyorum. ‘Alil çık kaleden,’ dedi. Çıktım kaleden, yanına çağırdı. ‘Sana kim kalecisin dedi? Senden kaleci olmaz.’ Bunu duyunca ben üzüntüden ne diyeceğimi bilemedim. ‘Geç kale önüne, ortalanan toplara vur bakayım, göreyim seni,’ dedi. Ben birkaç şut çekince, ‘Bak ne güzel vuruyorsun toplara,’ diye bana cesaret verdi. Şut çekerken bana, ‘Şöyle vuracaksın, ayağının içinle vuracaksın,’ diye gösterdi ve yakından vurursam kalecilerin elini bile kaldırmaya fırsat bulamayacağını söyledi. Beni idmanlar bittikten sonra özel olarak devamlı çalıştırıyordu.”

İzmir Genç Karması formasıyla.

       Sert şutlarıyla ve çalışkanlığıyla göze batan genç oyuncu Göztepe genç takımına seçilir ve iki sene boyunca takım kaptanlığı yapar. “Adnan (Süvari) Abi’nin babası bizim kasap dükkânından çıkmazdı, her gün beraberdik. ‘Halil, Abbas seni çok seviyor, gözüne girmişsin, artık benim bir şey söylememe gerek yok,’ diyordu.” Genç oyunculara fırsat vermekten hiç çekinmeyen Adnan Süvari onu1961-62 sezonundan itibaren, yani henüz daha on yedi yaşındayken A takım kadrosuna alır. “On yedi yaşında Abbas Göçmen’in sayesinde Göztepe’de oynamaya başladım ve Adnan Süvari’nin sayesinde isim yaptım. Göztepe aşığı oldum. Takıma yeni girdiğim günlerde Karşıyaka’yla bir hazırlık maçı oynamıştık. Adnan Abi yeni bırakmıştı Karşıyaka’yı. Onları 5-0 yendik, iki golü ben attım. Moralim bayağı yükselmişti.”

       Söz Adnan Süvari’den açılınca Göztepe’nin başarısında onun rolünü soruyoruz. Bugün bile büyük bir saygı duyduğu belli olan hocasını anlatmaya başlıyor: “Adnan Abi 1961 senesinde Göztepe’nin başına geldi ve yaşlı futbolcuları takımdan uzaklaştırdı. Beni, Ali’yi, Nihat’ı takıma yerleştirdi. Hepimiz için on, belki on beş maç ısrar etti. Bir oyuncu elbette her maçta iyi oynayamaz, kötü maçları olur. Ben on yedi yaşındayken İstanbul Mithatpaşa’da Fenerbahçe maçına çıktım. Kalemizi şaşırdım. Karşımda Lefterler, Canlar, Basriler var. Hayran olduğum oyuncularla karşı karşıya oynuyorum. O kadar heyecanlıydım ki bir ara daldım onları seyrediyorum. Gürsel Abi, ‘Halil, Halil, oğlum sen maçtasın!’ diye seslendi. Böyle olaylara rağmen Adnan Abi bize her zaman güvendi. Maçtan önce ve sonra futbolu konuşmak istemezdi. ‘Ben şimdi size bir şey anlatsam beni duymazsınız,’ derdi. Kampta bir gün evvel, bir gün sonra konuşmazdı. Fakat o Fenerbahçe maçına çıkmak üzereyken bizim yanımıza geldi, ‘Çocuklar bugün gerekirse beş tane yiyin ama bir tane gol atın,’ dedi. ‘Zaman gelecek göreceksiniz, biz bunları burada yeneceğiz.’ Üç-beş yıl içinde bu dedikleri gerçekleşti. Neden? Çünkü aynı kadroyu devam ettirdi. O efsane takımı yaratan bana göre Adnan Abi’dir. Gürsel Abi topu bana atıyordu, ben heyecandan ayağımın altından kaçırıyordum. Gürsel Abi, ‘Hadi oğlum devam,’ derdi. Adnan Abi kenardan, ‘Hadi evlat, aferin,’ diye moral verirdi. Öyle davranmayıp azarlasa ben daha doğmadan bitmiştim. Rahmetli çok kaliteli bir insandı. İspanya’ya gittiğimizde havaalanında çeşitli ülkelerden gazeteciler etrafımızı sardı. İspanyol, İtalyan gazeteciler İngilizce soru sormaya çalıştı. Adnan Abi, ‘İngilizler şuraya, İspanyollar şuraya, İtalyanlar şuraya geçsin, hepinizle ayrı ayrı konuşacağım,’ diye onları ayırdı. Hepsiyle kendi dilinde konuştu. Hiçbir zaman hoca dedirtmezdi kendine, ağabey gibiydi; zaten bizim gibi Göztepe’nin eteğinde büyümüş bir ağabeyimizdi.”

1961 Kasım'ında Göztepe kadrosu (Ayaktakiler): Seracettin, Çağlayan, Kamil, Halil, Burhan, Sümer.
(Oturanlar): Hakkı, Abdürrahim, Gürsel, Sedat, Nevzat.

       Göztepe’deki ilk sezonunda sadece beş maçta yer almasına karşın ikinci sezonundan itibaren takımın değişmez oyuncusu olur. “Takımdaki esas yerim sol açıktı ama sağ bek sakatlandığı zaman ben oraya, Ceyhan sol açığa geçerdi. Fevzi mi sakat, Halil 9 numaraya, Ceyhan sol açığa. Nihat mı sakat, Halil sağ açığa. Kalede bile oynadım. Kaleci bile değiştirmenin yasak olduğu yıllarda bir maçta Ali sakatlanınca kaleye geçtim. Kısacası Göztepe’de bütün formaları giydim.”

       Bombacı Halil lakabını almasına sebep olan sert şutlarının doğuştan gelip gelmediğini sorduğumuzda bize verdiği cevap takımın o yıllardaki başarısının arkasında yatan nedenlerden birini de gösteriyor: “Toplara sert vurmam sadece Allah vergisi bir yetenek değil, çok çalışmayla elde edilmiş bir meziyetti. İdman biterdi, saat 5 veya 6 gibi akşam karanlığı çökerdi. Ona rağmen, rahmetli Ali kaleye geçerdi. O zaman üç-dört tane top vardı. Ali hava kararana kadar kaleden çıkmaz, çamurun içinde oradan oraya uçardı. O sayede kısa sürede A milli takıma gitti, Turgay Şeren’i kesti.  Ben ve Gürsel Abi yüz tane, iki yüz tane şut çekerdik. Hatta onunla iddiaya girerdik direğe kim vuracak diye. Sürekli şut çekerdik. O şekilde çok iyi şut çekmeye alıştık. Bugün takımlarda yirmi beş kişi aynı idmanı yapıyor. Özel idman yapan yok. Adnan Abi futbol antrenmanının yüzde sekseni maçtır derdi. Bir kaleye forveti, öbür kaleye müdafaayı alırdı. Forvet elemanlarına sürekli ortalar yaptırır, santrforlar kafaya çıkarlardı. Biz de sürekli yapılan ortalara şut çekerdik. Geçenlerde bir televizyon programında konuşmacılardan biri Hami’nin sert şutlarından bahsedince Erman Toroğlu, ‘Ben Bombacı Halil gibi topa vuran adam görmedim,’ dedi. Ama bu çalışmakla kazanıldı tabii.”

23 Kasım 1963'teki Fenerbahçe maçında Şeref Has'ın
yanından kafayla Şükrü Ersoy'a gol atıyor.

       Oyuncuların çok sevip saydıkları Adnan Süvari’yle ufak tefek anlaşmazlıkları olmuyor değildi. Fakat bunlar büyümeden çözümleniyordu. Halil Kiraz bu konuda bir anısını şöyle anlatıyor: “OFK Belgrad maçına gidecektik. Edirne’de özel bir maç yaparak hazırlanıyorduk. Adnan Abi maç sırasında beni eleştiren mahiyette bir şeyler söyledi, ben de, ‘Tamam abi ya!’ diye biraz sertçe cevap verdim. ‘Çık dışarı’ dedi. Çıktım ama her tarafım yaptığım hatadan dolayı zangır zangır titriyor. O zaman kulübün fazla parası olmadığından otobüsle gidiliyor deplasmana. Adnan Abi bana, ‘Sen Belgrad’a gelmiyorsun, geri gideceksin,’ dedi. Sonra gece oldu, bir baktım yönetici Muhittin Ekiz geldi. O da muhitimizin büyüğüydü. Malzemelerini hazırla, Belgrad’a sen de geleceksin, ama hemen git Adnan Abinden özür dile,’ dedi. ‘Gerekirse ayaklarına kapanırım,’ diye karşılık verdim. Hemen odasına çıktım. Kafasına buz torbası koymuş yatıyordu. ‘Gördün mü, senin yüzünden ne hale geldim,’ diye takıldı. Kalktı sarıldı bana, ben ağlamaya başladım. ‘Kerata, sensiz olmaz bu takım,’ dedi.”

Bir arkadaşının düğününde Metin Oktay'la birlikte.

       Başarılı olup sivrilen her oyuncu gibi onun da İstanbul takımlarından teklif alması kaçınılmazdır: “Bir ara Beşiktaş’la anlaşmak üzereydim. Hakkı Yeten başkan, Recep Adanır menajerdi. Fakat kulüp beni bırakmadı. Yanlış hatırlamıyorsam idarecilerimizden David Franko, ‘Halil’i verirsek arkası çorap söküğü gibi gelir; Gürsel’i, Nevzat’ı, Çağlayan’ı da alırlar, Göztepe biter,’ demiş. Bizden evvel çok güzel bir İzmirspor takımı vardı; Nedimler, Rahmiler, Güvenler filan. Sami Özok o takımdan yedi futbolcuyu üç büyüklere sattı ve kısa zamanda küme düştüler.”

       Göztepe ilk çıkışını 1967’de Türkiye Kupası finaline yükselerek yakalar. O sene kurayla kaybedilen final maçı Halil Kiraz’ın unutamadığı anılardan biri olur: “Türkiye Kupası finalini oynuyorduk Altay’la. Normal süre ve uzatma 2-2 berabere bitti. Yazı tura atışında kupayı kaybettik. Ama maçtan sonra Göztepeli seyircilerin bizi çağırıp bağrına basmasını, dakikalarca alkışlamasını hiç unutmuyorum.”

Atletico Madrid maçının ertesi günü Yeni Asır,
sayfanın yarısını penaltıdan attığı ilk gole ayırmış.

       Adını bütün Türkiye’nin duymasını sağlayan Atletico Madrid maçını anlattırıyoruz: “Maçın daha başlarında bir penaltı oldu. Gürsel Abi topu alacak, atışı yapacak diye düşünüyorum. Ceza sahası kenarına gideyim de top kaleciden geri dönerse vurabilirim diyorum. Fakat Gürsel Abi bana döndü, ‘Halil, git at penaltıyı,’ dedi. Alsancak Stadında 20 bin kişi var. Tellerin önünde oturan seyirciler bile var, her yer tıklım tıklım. O anda o 20 bin seyircinin hepsini omzumda hissettim. Çıt çıkmıyor sahada. O andan sonra atmam diyemezsin. Üç saniye içinde topu diktim, kendi kendime, ‘Ulan Halil, kaleyi tutturamazsan senin bombacılığına yazıklar olsun,’ diye söylendim. Kaleci sağa sola oynuyordu, yaradana sığınıp bir vurdum. Top kalecinin başının üstünden geçip ağları yırtarak dışarı çıktı, tribünlerde çıt yok. Hakem santrayı gösterince bütün stat ayağa kalktı. Sonra Gürsel Abi kafayla bir gol atıp durumu 2-0 yaptı."

Atletico Madrid'e attığı üçüncü gol.
Halit Kıvanç bağırıyor: San Roman,
Roma'ya kadar uçsan bu topu tutamazsın

       "Collar diye bir kaptanları vardı,  sol açık. Çok çabuk bir adamdı. İlk maçta bizim sağ bek K. Mehmet’i paçavra yaptı. Oysa Mehmet çok çabuk oynardı ve kuvvetli bir oyuncuydu ama sakatlandı. İzmir’deki maçtan önce Adnan Abi akşam beni çağırdı, ‘Yarın sağ bek oynayacaksın, en çok sana güveniyorum,’ dedi. Benim hayatımı değiştiren bir olaydı bu. Maç başladı, ben Collar’a iki tane girdim. Ne o Türkçe konuşmasını biliyor, ne ben İspanyolca. Bir şeyler homurdanıyor, ben buna bir giydirdim, taca attım yani adamı. O zaman kart uygulaması yok, hakem birkaç kez bana ihtarda bulundu. İkinci yarıda Collar kızdı, gidip hakemin yüzüne tükürdü. Hakem de onu dışarı attı. Artık maçın sonları yaklaşmıştı; sağ taraftan, açık tribünün oradan bir top aldım. Yanlış hatırlamıyorsam Luis Aragones çıktı karşıma. Onu bir çalımladım, baktım solunda top sıçrıyor. Yaradana sığınıp mermi gibi bir şut patlattım, top doksandan kaleye girdi. O zaman beni gören herkes anlatıyordu – Adana’da, Kayseri’de, Antalya’da, bütün Türkiye ayağa kalkmıştı senin attığın bu golle diyorlardı. O dönemde yabancılara karşı galip gelmemiz zordu, sanki savaş kazanmış gibi oluyorduk.”

       "Marsilya maçından evvel Adnan Abi yaptığı konuşmada, ‘Arkadaşlar bu Fransızlar bizi her zaman küçümser, milli maçlarda bile ikinci takımlarını yollarlar, yenerler ve giderler ama şimdi Türk futbolunun ne olduğunu şu Fransızlara gösterin,’ demişti. O maçta sol açık oynuyordum. Ertan çok güzel bir orta yapmıştı, ben gelişine kafayı koydum, 1-0 öne geçtik. İkinci yarı başında kaleciyle karşı karşıya kalınca çaktım şutu, 2-0 kazandık o maçı. Rövanşta 2-0 yenildik. Uzatmada sonuç değişmedi. O zaman penaltı atışları yoktu, yazı tura atıldı. Nihat gitti kuraya ve biz kazanınca Marsilya’yı eledik. Bizim oynadığımız dönemde Göztepe’nin kadrosunu bütün Türkiye ezbere sayardı. Üç büyüklerin kadrolarını saymaya kalksa kimse sayamaz. İşte Göztepe’nin başarısı burada yatıyordu. Bütün Türkiye’de bir Göztepe sevgisi oluşmuştu. Bu sevginin en büyük sebebi Avrupa takımlarına karşı başarılı olmamızdı. Yenilsek bile iyi oynayarak yeniliyorduk."

Bir ödül töreninde.

       Halil Kiraz’ın unutamadığı maçlardan biri de 1970’te Fenerbahçe’yi 3-1 yenerek kazandıkları Cumhurbaşkanlığı Kupası'ydı. “Maçtan önce bazı Fenerli ve Göztepeli oyuncuları televizyon programına çıkarmışlardı. Ziya Şengül, “Biz Fenerliyiz,” filan diye biraz mağrur konuştu ama Can Abi çok temkinliydi. ‘Göztepe son birkaç yılda çok büyük atılım yaptı. Bizi İstanbul’da da İzmir’de yeniyorlar. Bu maç bana göre ortada, favori yok. Onların kadrosu belki bizden daha iyi’ diye konuştu. Maçın daha başında Nedim’in golüyle 1-0 mağlup duruma düştük. Arkadan üç tane atıp kupayı aldık.”

       Birkaç sezon İstanbul takımlarını yenerek şampiyonluk potasına giren Göztepe’nin İzmir takımlarına kaybettiği puanlarla hedeften uzaklaşmasının sebebini sorduğumuzda şunları söylüyor: “Avrupa ve İstanbul takımlarına karşı oynarken yaşadığımız konsantrasyon İzmir takımlarıyla yaptığımız maçlara göre çok farklıydı. İddialı rakipleri yendiğimiz zaman daha farklı bir hava yaşıyorduk. Yüzden fazla gol attım ama bugün hâlâ Atletico Madrid’e attığım goller konuşuluyor.”

       Adnan Süvari’nin Göztepe’den ayrılması, Gürsel Aksel’in futbolu bırakması ardından Halil Kiraz da daha verimli olabileceği bir yaşta, 1970-71 sezonu sonunda Göztepe’den ayrılır. “Lisan öğrenmek, antrenörlük kursuna katılmak amacıyla Almanya’ya gittim. Fakat lisan öğrenemediğim gibi memleket hasreti de ağır bastı. Bir ara Özcan Arkoç beni ziyaret etti. Hamburg’un oyuncularından Hrubesch o sıralar sakatlanmış. Beni takıma almak istedi fakat ben Türkiye’ye döndüm. Göztepe kulübü bana hemen altyapı hocalığını verdi. Amatör takımı çalıştırdım. Sekiz sene bu şekilde çalıştım. A takıma iki kez hocalık yaptım. Sökespor’u Üçüncü Ligde şampiyon yaptım. Üçüncü Ligden düşmek üzere olan Selçuk Efesspor’un başına geçip ligde kalmasını sağladım. İzmir dışından çok teklifler geldi ama Ege dışına çıkmak istemedim. Futbol oynarken hangi mevkide ihtiyaç varsa oynamıştım, kulüpte de genel kaptanlık dahil ne görev verdilerse yaptım."

Yazar: Fethi AYTUNA